Tomasz Adam Pruszak "Ziemiańskie święta i zabawy"

Wydawnictwo PWN

data wydania 2012

stron 362

ISBN 978-83-0117-104-9

 

 

W świecie balów, karnawałów, rautów i polowań

 

Świat wciąż się zmienia, pędzi do przodu, ulega ewolucji. Na zmiany wpływ mają przede wszystkim postęp techniczny, wojny, rewolucje, przemiany polityczno-społeczne. To, co dla naszych pradziadów było zwykłą codziennością dziś jest dla nas czymś nierealnym, co możemy poznać ze wspomnień, kronik i pamiętników.

Polacy to zdecydowanie naród o bogatych tradycjach, które choć odeszły do lamusa warte są poznania. Zawsze lubiliśmy ucztowanie, święta i zabawy. Tejże tamatyce poświęcił swoje dwie książki Tomasz Adam Pruszak. „Ziemiańskie święta i zabawy” to kontynuacja poprzedniczki, której tematyka dotyczy obchodów świąt Bożego Narodzenia i Wielkiejnocy. W drugiej publikacji autor skupia się na przekazaniu swoim czytelnikom informacji o obchodach innych świąt kościelnych, karnawałów oraz uroczystości rodzinnych.

Życie ziemian w XIX i do końca lat 30. XX wieku było mocno związane z porami roku i kalendarzem liturgicznym. Nadzór nad majątkami, w których prace na roli miały miejsce w cieplejszych miesiącach wymuszał niejako pobyt w wiejskich posiadłościach w porze wiosenno-jesiennej. Zimę wielu ziemian spędzało często w miastach. Bawiono się w owych czasach chętnie, w zasadzie cały rok za wyjątkiem okresu Wielkiego Postu i Adwentu. Obchodzono imieniny, rocznice ślubów, organizowano zjazdy rodzinne. Urządzano bale zarówno w tym znanym i nam karnawale zimowym, jak i tym zielonym, który następował po Wielkanocy i trwał aż do 15 sierpnia. Świętowano dożynki, urządzano polowania i organizowano rauty. Bawiono się w Andrzejki i w Sylwestra. Zabawą i spotkaniami rodzinnymi uświęcano przyjęcia sakramentów świętych – chrzty, bierzmowania, śluby, pierwsze komunie. Nasi pradziadowie byli bardzo religijni, ale lubili także tańce, rozrywki sportowe (krykiet, tenis), polowania. W czasie balów i przyjęć raczono podniebienie wspaniałymi smakołykami. Modne były wyjazdy do wód czyli uzdrowisk, w góry i nad morze. W tym celu arystokraci udawali się nad polskie morze, ale i nad francuską riwierę.

Pruszak w swojej książce bardzo ciekawie przybliża nam życie naszych przodków. Owo życie było może nie tak bardzo pracowite i zabiegane jak nasze. Było w nim więcej miejsca na towarzyskie spotkania, zjazdy rodzinne, zacieśnianie więzów krwi. W ramach jednego rodu nie było do pomyślenia, by krewni się nie znali i byli sobie obcy. Świętowano wiele okazji. Bywało bogato, hucznie i z wielką pompą. Oczywiście nie było to życie bez minusów. Wiele panien czy kawalerów nie miało nic do powiedzenia w sprawach swojego zamążpójścia czy ożenku. To rodziny wybierały za nich. Małżeństwa kojarzono na podstawie statusu majątkowego i społecznego, a uczucia stawiano na dalszy plan. Normy moralne ziemiaństwa były dość sztywne. Wielu poddawało się nim bez reszty i przestrzegało niczym Dekalogu, a ci, którzy decydowali się na złamanie ich podlegali często wydziedziczeniu, ostracyzmowi i krytyce.

Autor książki wprowadza nas w świat balów, pięknych toalet, powozów. Opowiada o kreacjach, zwyczajach ślubych oraz tych związanych ze swataniem młodej pary. Przybliża wprowadzenie w towarzystwo debiutantów i debiutantek. Publikacja zawiera nie tylko suchy tekst, ale i uzupełniona jest fragmentami wspomnień arystokracji, która uświadamia potomnych jak barwne i bogate życie wiodła. Dwór ziemiański i jego tradycje mają w sobie coś magicznego. Coś, co przeszło do przeszłości, ale jest niezwykle ciekawe i oryginalne. Wiele rzeczy z życia przodków może nas zdziwić i zszokować, a nawet oburzyć, ale pewnie gdyby oni powstali z grobów i spojrzeli na naszą rzeczywistość reakcja byłaby identyczna. Dziś potomkowie arystokracji próbują wracać do korzeni, wskrzeszać stare tradycje. Do rąk prawowitych właścieli wracają bezprawnie zagarnięte majątki. Czy jednak możliwe jest ożywienie tradycji, o których opowiada książka Pruszaka? Aby odpowiedzieć na to pytanie musicie sięgnąć po tę publikację, która jest naszpikowana wiedzą o polskim ziemiaństwie i zawiera mnóstwo archiwalnych zdjęć. Zapewniam Was, że ta podróż z książką w ręce będzie naprawdę oryginalnym przeżyciem. A może urzecze Was ten świat tak jak mnie? A może zrobi się Wam żal, że nie mieszkacie w pięknym dworku i nie tańczycie białego mazura na wspaniałym balu?
Za egzemplarz do recenzji dziękuję Wydawnictwu PWN i portalowi Lubimy Czytać.