Zofia Borowska-Wyrwa "Skaza"

Wydawnictwo Novae Res

data wydania 2010

stron 444

ISBN 978-83-7722-072-6

Okres II wojny światowej znam z opowiadań dziadków i osób z ich pokolenia. Pamiętam doskonale opowieści z tamtego okresu jakie z uwagą słuchałam jako uczennica podstawówki. Wtedy historia przedstawiona w podręcznikach nieco odbiegała od prawdy historycznej - zatem te wspomnienia były cennymi jako prawdziwe i wiarygodne. Przeczytałam też wiele książek opisujących wojenną rzeczywistość - zarówno powieści jak np. "Cierniowe lata " czy wspomnień więźniów obozów i łagrów jak " Pięć lat kacetu" czy "I boję się snów".

Powieść Zofii Borowskiej-Wyrwy również dzieje się w czasie II wojny światowej . Jej akcja rozpoczyna się końcem lipca 1939 roku, a kończy się 9 maja 1945 roku. Książka ma dwoje głównych bohaterów - jakże odmiennych i różnych - kobietę żonę polskiego oficera i mężczyznę - członka NSDAP. Oboje nie są zwolennikami faszyzmu. Jednak stoją po przeciwnych stronach barykady.

Magda Sobańska jest dojrzałą kobietą, której mąż po klęsce wrześniowej trafia do oflagu.Magda tuż przed wybuchem wojny za radą męża udaje się do Złotnik - rodzinnego majątku wuja majora Sobańskiego. Arnold Neugebauer jest weteranem I wojny światowej odznaczonym Krzyżem Żelaznym. Doświadczony żołnierz wie jednak doskonale czym jest wojna i jakie niesie ze sobą potworności. Nie ulega jak jego syn czy córka doktrynie faszyzmu i jest pacyfistą. Zmuszony do pracy na rzecz Rzeszy porzuca spokojny dom, ogród i pasiekę i udaje się pracować w okolice Radomia jako urzędnik Arbeitsamtu. Ma jednak olbrzymie lęki. Panicznie boi się ujawnienia jego rodzinnego sekretu. Bowiem w żyłam Arnolda płynie częściowo żydowska krew - to dyskwalifikuje go jako wzorowego Niemca i Aryjczyka. Babka Rachela jest kimś przeklętym i mimo,że umiera jej pochodzenie nadal kładzie olbrzymi cień na osobie Arnolda i jego dzieci.

 Jeśli chcecie prześledzić losy Magdy i jej bliskich oraz Arnolda i jego rodziny, jeśli chcecie się dowiedzieć co połączyło tych dwoje bohaterów zapraszam do lektury przepięknej powieści od której trudno się oderwać. To ambitnie napisana wielowątkowa powieść, której akcja rozgrywa się na terenie Niemiec, Generalnej Guberni i Francji. Nie brak w niej wątków obyczajowych, historycznych i miłosnych. Wojna jest ukazana w sposób realistyczny - idea Wielkich Niemiec jest absurdem. W wyniku szaleństwa Hitlera cierpią nie tylko Żydzi, ale i Niemcy. Pisarka świetnie pokazuje przekrój niemieckiego społeczeństwa na przykładzie przeciętnej, niemieckiej rodziny. Ojciec patrzy na sytuację polityczną zdecydowanie inaczej niż syn, który dopiero w okopach pod Stalingradem doświadcza potworności wojny - głodu, zimna, bólu i tęsknoty za bliskimi. Erna ginie niewinnie - no ale jak mówią wzorowi Niemcy - zwycięstwo wymaga ofiar. Borowska- Wyrwa porusza też dramat Żydów - na przykładzie losów doktora Rossenbauma ukazuje cierpienie wielu jego rodaków, którzy musieli ginąć tylko za to, że są tej narodowości. Ta powieść to zarazem świetna lekcja historii, doskonale napisana pod względem merytorycznym i uzupełniona wieloma praktycznymi przypisami. Wzruszyła mnie ta książka wielokrotnie ! Żal mi było małego Natana, jego mamy Miriam, żal mi było i Magdy, która musiała dzielnie znosić rozstanie z mężem, dowód jego niewierności.Spodobał mi się bardzo fakt,że mimo różnego zachowania bohaterów autorka pozostaje wobec nich bezstronna i nie ocenia postępowania swoich bardzo ciekawie wykreowanych postaci. Ukazuje, że natura ludzka niejedno ma imię i nikt nie jest do końca tylko dobry czy zły.Zakończenie troszkę mnie rozczarowało - jest tajemnicze, a ja chciałam wiedzieć jak potoczą się losy Magdy i Arnolda. Być może pisarka kiedyś dopisze o nich w kolejnej książce, po którą na pewno sięgnę. Jednym słowem świetna, znakomita i doskonale czytająca się lektura, która chwilami przypominała serial "Polskie drogi " - jeden z moich ulubionych.

Za egzemplarz do recenzji dziękuję Wydawnictwu Novae Res.